Konu ile ilgili olarak ele aldığımız Nisa Suresi’nin 156-158. ayetlerinin arkasından Allah, 159. ayette şöyle buyurmaktadır:
Andolsun, Kitap Ehlinden, ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur. Kıyamet günü, o da onların üzerine şahit olacaktır.(Nisa Suresi, 159)
Yukarıdaki ayette yer alan “ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur” ifadesi oldukça dikkat çekicidir. Bu cümlenin Arapça karşılığı şu şekildedir: “… ve in min ehlil kitabi illa leyüminenne bihi kable mevtihi”
Burada bazı tefsirciler “o” zamirinin Hz. İsa (a.s.) yerine Kuran’a baktığını düşünmüşler ve ayete Kitap Ehlinin ölmeden Kuran’a iman edeceği şeklinde bir yorum yapmışlardır.
Oysa bu ayet öncesindeki iki ayette de “o” zamiri tartışmasız bir biçimde Hz. İsa (a.s.) için kullanılmıştır:
Ve: “Biz, Allah’ın Resulü Meryem oğlu Mesih İsa’yı gerçekten öldürdük” demeleri nedeniyle de (onlara böyle bir ceza verdik.) Oysa onu öldürmediler ve onu asmadılar. Ama onlara (onun) benzeri gösterildi. Gerçekten onun hakkında anlaşmazlığa düşenler, kesin bir şüphe içindedirler. Onların bir zanna uymaktan başka buna ilişkin hiçbir bilgileri yoktur. Onu kesin olarak öldürmediler.
Hayır; Allah onu Kendine yükseltti. Allah üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir.(Nisa Suresi, 157-158)
Bu ayetlerin hemen arkasından gelen ayette kullanılan “o” zamirinin Hz. İsa (a.s.)’dan başka bir kişiyi ya da varlığı kastettiğinin hiçbir delili yoktur. Nisa Suresi, 159. ayet:
Andolsun, Kitap Ehlinden, ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur. Kıyamet günü, o da onların üzerine şahit olacaktır.
Diğer taraftan ayetin ikinci cümlesinde yer alan “Kıyamet günü, o da onların üzerine şahit olacaktır” ifadesi de dikkat çekicidir. Kuran’da kıyamet günü insanın dilinin, ellerinin ve ayaklarının (Nur Suresi, 24, Yasin Suresi, 65), işitme, görme duyularının ve derilerinin (Fussilet Suresi, 20-23) kendi aleyhlerine şahitlik edecekleri bildirilmektedir. Kuran’ın şahitliği ile ilgili ise hiçbir ayet yoktur. İlk cümle -gramatik olarak veya mantık açısından hiçbir delil bulunmamasına rağmen- Kuran’a bakıyor kabul edilirse, ikinci cümlede yer alan “o” zamirinin de Kuran’a baktığı iddia edilmiş olur. Oysa bunu söylemek için açık bir ayet gerekir. Bununla birlikte, bir önceki ayette bildirilen “… Allah onu Kendine yükseltti” ifadesi de, bu ayette işaret edilenin Kuran olmadığını bir kez daha göstermektedir. Kuran 1400 yıldır iman edenlere hidayet rehberidir ve Allah Katına yükseltilmemiştir. Allah Katına yükseltilen Hz. İsa (a.s.)’dır. Bu da ayette haber verilen şahitliğin, Hz. İsa (a.s.)’ın Kitap Ehli için yapacağı şahitlik olduğunu, ayette “o” zamiri ile Kuran’a işaret edilmediğini gösteren bir başka delildir. (Doğrusunu Allah bilir.)
Diğer ayetlerde aynı zamirin, Kuran’ı işaret ettiği durumlarda, (Neml Suresi, 77 ve Şuara Suresi, 192-196’da olduğu gibi) ayetin öncesinde ya da sonrasında Kuran’dan bahsedildiğini görürüz. Ayetin öncesinde, sonrasında veya ayetin içinde Kuran’dan bahsedilmiyorsa, bu ayetin Kuran’ı tarif ettiğini söylemek yanlış olur. Bu ayette ise çok açık bir biçimde Hz. İsa (a.s.)’a inanılmasından ve onun inananlara şahit olmasından bahsedilmektedir.
Ayetin manası hakkında belirteceğimiz ikinci nokta ise “ölümünden önce” ifadesinin yorumu ile ilgilidir. Bazıları bu ifadenin “Kitap Ehlinin kendi ölümlerinden önce” inanması anlamında olduğunu düşünmektedirler. Buna göre Kitap Ehlinden olan her kişi kendisine ölüm gelmeden Hz. İsa (a.s.)’a mutlaka iman edecektir. Oysa Arapça dilbilgisi, bu iddianın doğru olmadığını göstermektedir. Kuran’da Kitap Ehli ile ilgili tüm ayetlerde, çoğulluğu ifade eden “hum” eki kullanılmıştır. (Beyyine Suresi, 1 ve 6; Hadid Suresi, 29; Haşr Suresi 2 de olduğu gibi.) Bu ayette ise tekilliği ifade eden “hu” eki kullanılmıştır. Bu durumda, ayette haber verilen, Hz. İsa (a.s.)’ın ölümünden -yani yeryüzüne ikinci kez gelip biyolojik olarak ölümünden- önce, Kitap Ehli’nin kendisine inanacağıdır. (Doğrusunu Allah bilir.) Ayrıca Hz. İsa (a.s.) döneminde Kitap Ehli tanımlamasına dahil olan Yahudiler ona iman etmemekle kalmamış, onu öldürmek için tuzak kurmuşlardır. Hz. İsa (a.s.)’dan sonra yaşayıp ölen Yahudi ve Hıristiyanların ise Hz. İsa (a.s.)’a -Kuran’da bildirildiği şekilde- iman etmiş olduklarını iddia etmek mümkün değildir. Sonuç olarak ayeti dikkatle değerlendirdiğimizde, anlamın şu şekilde olduğu sonucuna varmaktayız: “Hz. İsa ölmeden önce tüm Ehli Kitap ona iman edecektir”. Yani, Hz. İsa (a.s.) ikinci kez dünyaya gelişinde tüm Kitap Ehli ona tabi olarak Müslüman olacak ve İslam ahlakı yeryüzüne hakim olacaktır.
Ayrıca, ayette gelecekten bahsedildiği açıktır, çünkü Hz. İsa (a.s.)’ın “ölümü” söz konusudur. Oysa o ölmemiş Allah Katına yükselmiştir. Hz. İsa (a.s.) dünyaya yeniden gelecek ve her insan gibi yaşayıp ölecektir. İkincisi Hz. İsa (a.s.)’a tüm Ehli Kitabın iman etmesi söz konusudur. Bu da henüz gerçekleşmemiş ancak kesin olarak gerçekleşeceği bildirilen bir olaydır.
Dolayısıyla buradaki “ölümünden önce” denilerek, zamirle bahsedilen kişi Hz. İsa (a.s.)’dır. Kitap Ehli onu görüp bilecek, ona yaşarken itaat edecek ve Hz. İsa (a.s.) da onların durumlarıyla ilgili ahirette şahitlik edecektir. (Doğrusunu Allah bilir.)